چرا برای کودک اسباب‌بازی‌ مفیدتر از موبایل و تبلت است؟

پدر و مادرها معمولا در خرید هدیه برای کودکان از سر محبت به سراغ جدیدترین تکنولوژی‌ها مثل گوشی موبایل، تبلت یا بازی‌های رایانه‌ای می‌روند؛ در حالی که ممکن است از مضرات موبایل برای کودکان به درستی آگاه نباشند. چنین هدایایی شاید فرزند شما را بسیار خوشحال کنند ولی در واقع برای رشد و پیشرفت او بهترین اسباب بازی نیستند. در این مطلب شما را با فواید و مضرات بازی های کامپیوتری بیشتر آشنا می‌کنیم تا متوجه شوید چرا اسباب بازی‌های ساده‌تر مانند خانه‌سازی، عروسک و اکشن فیگور هنوز هم برای رشد و پیشرفت کودکان انتخاب‌های بهتری به شمار می‌روند.

در سال جاری تحقیقی از آکادمی پزشکان اطفال آمریکا منتشر شد که در آن توصیه شده است صفحه‌نمایش‌های پرنور را کنار بگذارید چرا که بهترین وسیله بازی همان اسباب بازی‌های مرسوم قدیمی هستند. این محققین از پدرها و مادرها درخواست کردند نسبت به نوع و تاثیر هدایایی که برای فرزندان خود می‌خرند آگاه باشند. بر اساس این تحقیقات اسباب‌بازی‌های مرسوم و ساده قدیمی بهتر از اسباب‌بازی‌های پرزرق‌ و برق الکترونیکی محبوب برای بچه‌هاست. یعنی ساختنی‌ها بهتر از آیپد، کتاب‌ها بهتر از بازی‌های کامپیوتری‌ و پازل‌ها بهتر از تبلت‌های بچگانه (LeapPad) هستند.

نتایج تحقیقات روی تاثیر اسباب بازی‌ها

پزشک اطفال دکتر Aleeya Healey که یکی از پزشکان ارشد این تحقیقات بوده است، می‌گوید علت انجام این تحقیقات کمک به والدین برای به دست آوردن سلامت فیزیکی، ذهنی و اجتماعی خردسالان، کودکان و جوانان است و بازی و اسباب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بازی‌ها ابزار این کار هستند. به همین جهت است که انتخاب اسباب بازی‌هایی که بر اساس شواهد علمی به رشد بچه‌ها کمک می‌کند، از نظر آکادمی پزشکان اطفال آمریکا اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.

در ۳۰ سال گذشته تحقیقات و پژوهش‌های گسترده‌ای حول موضوع اسباب بازی و تاثیر آن در رشد و تکامل انجام شده است. یکی از این مطالعات که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، نشان داد هنگامی که اسباب بازی‌های کمتری در اختیار بچه قرار می‌دهیم، کیفیت بازی افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه ممکن است اسباب بازی کمتر منجربه تمرکز و خلاقیت بیشتر در کودک شود.

در تحقیقات دیگری که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، اعلام کردند برخی بازی‌های مرسوم مثل پازل، شکل سازی و خانه سازی، می‌توانند بیشتر از بازی‌های الکترونیکی باعث تقویت زبان در بچه‌ها شوند.

پدر و ماد باید چه اسباب بازی‌هایی برای بچه‌ها بخرند

دکتر Healey به والدین هشدار می‌دهد که شیفته اسباب بازی‌های جدید با آخرین تکنولوژی نشوند. او می‌گوید: اسباب بازی‌های مرسوم پیش‌زمینه و ساختار دیجیتالی و رسانه‌‌ای کمتری دارند و این موضوع باعث می‌شود بچه‌ها تشویق به استفاده از خلاقیت و تجسم خود شوند. همچنین به نظر می‌رسد نبود زرق و برق اضافه در اسباب بازی‌‌های مرسوم  باعث می‌شود بچه‌ها به تعامل بیشتر با همبازی‌ها یا مربی خود تشویق شوند.

اگر نمی‌دانید منظور از اسباب بازی‌های مرسوم چیست، دکتر Healey اسباب بازی‌های ساده‌ی زیر را توصیه می‌کند.

• خانه سازی
• کاغذ
• پاستل، مداد شمعی و گچ
• خمیر بازی
• رنگ
• عروسک
• اکشن فیگور
• توپ
• کتاب

والدین باید به دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشند که بچه را به تعامل با مربی تشویق کند. بازی‌های تخته‌ای و بازی‌های کارتی ابزار خوبی برای کار کردن روی مهارت‌های ارتباطی مثل مهارت «نوبت‌گیری و قطع کلام» و مهارت «خود تنظیمی» هستند. کودک در مهارت «نوبت‌گیری» می‌آموزد چه زمانی چیزی را شروع کند و چه موقع زمان پایان است و مهارت «خود تنظیمی» توانایی غلبه بر عواطف و احساسات مداخله‌گر و تنش‌ها یا تفکر قبل از عمل را تقویت می‌کند. رشد این مهارت‌های اجتماعی در آینده کودک تاثیر بسیار مثبتی دارد.

با این حال پزشکان تاکید می‌کنند که بچه‌‌ها با هم متفاوت هستند و بسیار مهم است که هنگام انتخاب اسباب بازی علایق و تمایلات هر بچه را در نظر داشت.

اسباب بازی از نظر روان‌شناسی

دکتر روانشناس Elaine Ducharme می‌گوید هنگام خرید اسباب بازی و هدیه برای بچه‌ها، والدین گاهی رقابتی می‌شوند و قصد شکست دادن یکدیگر را در خرید اسباب بازی برای بچه‌ها دارند و این موضوع گاهی از کنترل خارج می‌شود.

لازم به ذکر است که حتی برخی از اسباب‌بازی مرسوم هم اخیرا خلاقیت بچه را هنگام بازی از او می‌گیرند. برای مثال «لگو» را در نظر بگیرید؛ قبل‌تر بچه‌ها ساعت‌ها وقت خود را با یک بسته لگو می‌گذراندند و هرآنچه به ذهن‌شان می‌رسید را می‌ساختند. اما امروزه بچه یک بسته لگو از والدین می‌گیرد که تعداد اجزای آن دقیق شمرده شده و یک نقشه برای ساخت مدلی که طراح از قبل در نظر گرفته است در آن وجود دارد.

نیاز به خلاقیت

Elaine Ducharme در ادامه در مورد اهمیت اجازه دادن به کودکان برای اکتشاف، خلاقانه بازی کردن و به دست آوردن مهارت‌های اجتماعی حین بازی می‌‌گوید.

در مقایسه با اسباب بازی‌های الکترونیکی، وقتی کودک با اسباب ‌بازی‌های مرسوم بازی می‌کند، تعامل و همبازی شدن با بچه برای خانواده‌ها هم ساده‌تر می‌شود. بچه‌ها در این فرآیند تعامل، درک زبان بدن و همکاری را یاد می‌گیرند. چیزی که با صفحه نمایش موبایل و تبلت و بازی کامپیوتری به دست نمی‌آید.

بعضی پدرها و مادرها در مورد مزایای آموزشی اسباب بازی‌های الکترونیکی می‌پرسند و اعتقاد دارند کودک‌شان با استفاده از آن‌ها لغات و جمله‌ها را یاد می‌گیرد.

روانشناس پروژه در پاسخ می‌گوید: اگر کودک شما می‌تواند با استفاده از این نوع بازی‌ها خواندن را یاد بگیرد و در عرض ۲۰ دقیقه کلمه‌ی روی صفحه نمایش را بخواند، مشکلی نیست؛ موضوع تعادل در استفاده از آن است.

مشکل زمانی به وجود می‌آید که این تعادل به هم بخورد. دکتر Elaine Ducharme در ادامه می‌گوید: ما نمی‌خواهیم کودکان مهارت‌های بین فردی و مهارت‌های اجتماعی خود را از دست بدهند. یکی از مشکلاتی که ما در بچه‌های بزرگتری که بیش از حد از لوازم الکترونیکی استفاده می‌کنند می‌بینیم، افزایش تنش و اضطراب در آن‌ها است.

کاهش مهارت‌های بین فردی و سایر مضرات موبایل برای کودکان

Elaine Ducharme روان‌شناس این تحقیقات توضیح می‌دهد که امروزه بسیار دیده می‌شود که گروهی از بچه‌ها دور هم جمع می‌شوند اما با یکدیگر کاری ندارند. هرکدام از بچه‌ها یا خیره به صفحه نمایش موبایل و تبلت خود هستند یا وقت خود را با عکس گذاشتن در صفحات اجتماعی‌شان می‌گذرانند.

پدرها و مادرهایی وجود دارند که فکر می‌کنند چون برخی از این بازی‌ها، به بچه اجازه می‌دهد حین بازی با یکدیگر صحبت کنند، نیاز اجتماعی بچه برطرف می‌شود. اما متوجه نمی‌شوند که این نوع رابطه اجتماعی بسیار متفاوت از رابطه اجتماعی است که در آن ارتباط چشمی برقرار می‌شود و کودکان سهیم شدن با یکدیگر را یاد می‌گیرند. اینجاست که می‌توان ارزش اسباب بازی‌های مرسوم را دید؛ ارزش‌هایی مثل حضور در لحظه و یادگیری در کنار هم.

اسباب بازی‌های الکترونیکی خالی از لطف هم نیستند

محققین و روانشناسان این پروژه اضافه می‌کنند که اسباب‌بازی‌های الکترونیکی کاملا هم بد نیستند. برای مثال برخی از برنامه‌های تلویزیونی وجود دارند که بچه‌ها با دیدن آن‌ها علاوه بر سرگرم شدن حروف الفبا را هم یاد می‌گیرند یا حتی بعضی از بازی‌های کامپیوتری می‌توانند ریاضی بچه‌ها را تقویت کنند.

مطالعات نشان داده است اسباب بازی‌هایی که بیشترین تاثیر را در رشد کودک داشته‌اند اسباب بازی‌هایی بودند که مشایعت یک همراه را نیاز داشتند. به همین جهت می‌توان انتظار داشت که داشتن همراه حتی در بازی‌های الکترونیکی هم می‌تواند به بچه کمک کند که از مزایای مشابهی بهره‌مند شود.

با این حال محققین و روانشناسان باز هم اسباب بازی‌های مرسوم را توصیه می‌کنند چون فضای بیشتری برای خلاقیت در اختیار کودک قرار می‌دهند.

راز موفقیت در تعادل است

اسباب بازی‌ها قرار است به کودکان در شناخت بهتر دنیای پیرامون کمک کنند. آن‌ها باید کنجکاو باشند و یاد بگیرند اما وقتی شما آن‌ها را جلوی یک صفحه نمایش قرار می‌دهید، مجبور نیستید که خلاق باشید و وقت خود را به آن‌ها اختصاص دهید.

نتیجه هم چیزی نخواهد بود جز این که بچه‌ها تمام مهارت‌های بین فردی مهم خود را از دست می‌دهند و ما رفته رفته اضطراب‌‌های بیشتری در بچه‌ها خواهیم دید. در سنین بالاتر اضطراب و افسردگی پیچیده‌تر خواهد شد، اما بچه‌ها به جای این که یاد بگیرند چطور آن را مدیریت کنند، یاد می‌گیرند که چطور با آن مدارا کنند و خود را تسکین دهند.

به همین دلیل است که محققین و روانشناسان اسباب بازی‌های ساده را ابزاری ارزشمند در رشد بچه‌ها می‌دانند. اسباب بازی‌های مرسوم می‌توانند بهترین راه برای یادگیری چگونگی حل و فصل مسائل و کسب این مهارت‌های مهم برای بچه‌ها باشند، تا اسباب بازی‌های الکترونیکی که مسائل را به جای آن‌ها حل می‌کنند.

کلام آخر

خرید یک یا دو اسباب بازی الکترونیکی در سال کار بدی نیست. اما وقتی با خرید چند اسباب بازی مرسوم و ساده در کنار آن تعادل ایجاد می‌کنید، به رشد ذهنی، خلاقیت و احساسات بچه کمک کرده‌اید. همچنین فراموش نکنید که وقت گذاشتن برای بازی با بچه‌ها می‌تواند به بهبود مهارت‌های درون فردی و پیشرفت مهارت‌های اجتماعی آن‌ها کمک کند.